Ας θυμηθούμε την ανατομία του μαστού…
Οι μαστοί βρίσκονται συμμετρικά τοποθετημένοι στο εμπρόσθιο άνω τμήμα του θώρακα και καλύπτουν τους μυς του θώρακα (κυρίως το μυ, που ονομάζεται μείζων θωρακικός).
Σε γενικές γραμμές το σχήμα τους είναι ημισφαιρικό με διάμετρο, η οποία προσεγγίζει κατά μέσο όρο τα 10 εκατοστά περίπου. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μεγάλη ποικιλία τόσο ως προς το σχήμα των μαστών, όσο και ως προς το μέγεθός τους. Το τελικό σχήμα του μαστού καθορίζεται από τον τρόπο, που έχει αναπτυχθεί ο λεγόμενος μαζικός αδένας, όσο και από την ποσότητα του λίπους, που περιβάλλει τον αδένα αυτό.
Όπως μπορούμε να δούμε και στην παρακάτω εικόνα, ο μαστός εσωτερικά καταλαμβάνεται κατά κύριο λόγο από το μαστικό (ή μαζικό) αδένα και από λιπώδη ιστό, ενώ εντοπίζονται και σημαντικές ποσότητες συνδετικού ιστού. Ο συνδετικός ιστός παρεμβάλλεται μεταξύ των εσωτερικών δομών του μαστού, στις οποίες και παρέχει στήριξη. Η αναλογία λιπώδους και συνδετικού ιστού καθορίζουν την πυκνότητα και τη «σφριγηλότατα» των μαστών.
Ο μαστικός αδένας είναι το όργανο, που παράγει το γάλα κατά το θηλασμό. Ανατομικά εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στο άνω και έξω τεταρτημόριο του μαστού. Ο μαστικός αδένας αποτελείται από λοβούς. Οι λοβοί είναι συνήθως από 10 έως 15 τον αριθμό. Από κάθε λοβό ξεκινάει ένας λεπτός σωλήνας, που ονομάζεται γαλακτοφόρος πόρος, ο οποίος καταλήγει στη θηλή. Δια των γαλακτοφόρων πόρων το γάλα φτάνει στη θηλή.
Το σχήμα του μαστού εν πολλοίς καθορίζεται από την αναλογία λιπώδους και συνδετικού ιστού. Σε ό,τι αφορά το συνδετικό ιστό, θα πρέπει να αναφερθούμε στους λεγομένους συνδέσμους του Cooper.
Οι σύνδεσμοι του Cooper (βλ. εικόνα) είναι ταινίες συνδετικού ιστού, οι οποίες εκτείνονται από το δέρμα του μαστού έως τον ιστό, που καλύπτει τους υποκείμενους μυς του θωρακικού τοιχώματος. Οι σύνδεσμοι αυτοί δίνουν στο μαστό το σχήμα του και παρέχουν στήριξη στους ιστούς του.
Γιατί προκαλείται η πτώση των μαστών;
Η άσκηση τάσης επί των συνδέσμων του Cooper, ιδιαίτερα αν αυτή παρατείνεται επί μακρόν, ως αποτέλεσμα έχει την επιμήκυνσή τους. Συνεπώς, η στήριξη, που αυτοί παρέχουν στους ιστούς των μαστών, μειώνεται και έτσι το σχήμα τους αλλάζει και – όπως αδόκιμα συνηθίζουμε να λέμε – αυτοί «πέφτουν».
Θα πρέπει να σημειώσουμε, πως οι σύνδεσμοι του Cooper δεν επανέρχονται στο αρχικό τους μήκος μετά από την επιμήκυνσή τους. Επιπροσθέτως, δεν δημιουργούνται νέοι τέτοιοι σύνδεσμοι προς αντικατάσταση των «επιμηκυμένων». Επομένως, οι όποιες αλλαγές στο σχήμα του μαστού είναι πρακτικά μόνιμες και μη αναστρέψιμες με φυσικό τρόπο.
Ποιοι παράγοντες προκαλούν πτώση των μαστών;
Οι παράγοντες, που προκαλούν πτώση των μαστών θα μπορούσαν σχηματικά να διακριθούν σε δύο κατηγορίες:
• παράγοντες, που προκαλούν αύξηση του μεγέθους και του βάρους των μαστών, οπότε και αύξηση της επί των συνδέσμων του Cooper ασκουμένης τάσης
• παράγοντες, που επηρεάζουν αρνητικά τη δομική αντοχή των συνδέσμων του Cooper
Η εγκυμοσύνη επηρεάζει το σχήμα των μαστών;
Ένα από τα σημεία του σώματός σας, που εμφανίζει από τις πιο «θεαματικές» αλλαγές είναι και οι μαστοί. Μάλιστα οι αλλαγές αυτές είναι συχνά και ένα από τα πρώτα σημάδια της κύησης. Για τις αλλαγές αυτές ευθύνονται οι ορμόνες της εγκυμοσύνης, κατά κύριο λόγο τα οιστρογόνα και δευτερευόντως η προγεστερόνη.
Οι μαστοί αυξάνονται σε μέγεθος. Η αύξηση αυτή είναι αισθητή ήδη από τις έξι με οκτώ εβδομάδες της κύησης. Η αύξηση του μεγέθους δεν είναι σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ενδέχεται σε κάποιες φάσεις αυτή να είναι ταχεία, ενώ άλλοτε ίσως ο ρυθμός μεταβολής του μεγέθους να περιορίζεται ή και να αναστέλλεται.
Εν πάσει περιπτώσει, το αυξημένο μέγεθος των μαστών συνεπάγεται και αυξημένο βάρος αυτών. Κατά συνέπεια καταγράφεται αύξηση της τάσης επί των συνδέσμων του Cooper.
Οι σύνδεσμοι αυτοί, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, ούτε αναπλάθονται, ούτε αντικαθίστανται. Γι’ αυτό όποια βλάβη προκλήθηκε σε αυτούς κατά τη διάρκεια μίας εγκυμοσύνης επιδεινώνεται σε επόμενη εγκυμοσύνη. Έτσι η επίδραση εκάστης εγκυμοσύνης επί των συνδέσμων δρα αθροιστικά. Επομένως, ο βαθμός της πτώσης των μαστών εξαρτάται και από τον αριθμό των κυήσεων.
Βέβαια, η επιρροή της κύησης επί των μαστών εξαρτάται και από την πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια αυτής. Εξυπακούεται, ότι η υπέρμετρη πρόσληψη βάρους συνεπάγεται και αυξημένο βάρος των μαστών και μεγαλύτερη φόρτιση των συνδέσμων του Cooper.
Ο θηλασμός αυξάνει την πτώση των μαστών;
Κατά τη διάρκεια του θηλασμού η παραγωγή γάλακτος, οδηγεί σε αύξηση του βάρους των μαστών. Επομένως, και η διαδικασία αυτή θέτει σε δοκιμασία τους στηρικτικούς συνδέσμους του μαστού.
Πώς μπορώ να «προστατέψω» τους μαστούς μου κατά την κύηση και το θηλασμό;
Καταρχάς, προσέξτε το βάρος σας!
Κατά δεύτερον, συνιστάται να χρησιμοποιείτε στηθόδεσμους, οι οποίοι παρέχουν πρόσθετη στήριξη στους μαστούς σας καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης, αλλά και όσο θηλάζετε.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το θηλασμό, φροντίστε οι μαστοί σας να μη «φορτίζονται» υπερβολικά με γάλα. Θα μπορούσατε για παράδειγμα:
• να θηλάζετε πότε από τον ένα μαστό, πότε από τον άλλο, εναλλάξ
• να αφαιρείτε με θήλαστρο την παραμένουσα εντός του μαστού «πλεονάζουσα» ποσότητα γάλακτος. Το γάλα αυτό – κατόπιν συνεννόησης με τον παιδίατρο – μπορείτε να το φυλάτε στο ψυγείο και να το χορηγείτε στο μωρό σε δεύτερο χρόνο
Ποιοι άλλοι παράγοντες προκαλούν την πτώση των μαστών;
Ο κατάλογος με τους παράγοντες αυτούς περιλαμβάνει:
• την εμμηνόπαυση: Μετά την εμμηνόπαυση η παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες παρουσιάζεται αρχικά μειωμένη, ενώ σταδιακά αναστέλλεται τελείως. Όπως έχει δείξει μεταξύ άλλων και έρευνα του 2009, η μετεμμηνοπαυσιακή πτώση της παραγωγής οιστρογόνων επηρεάζει την παραγωγή κολλαγόνου, το οποίο είναι βασικό συστατικό τους συνδετικού ιστού γενικότερα και των συνδέσμων του Cooper ειδικότερα. Οπότε μειώνεται η αντοχή τους. Επιπροσθέτως, μετά την εμμηνόπαυση αλλάζει και η αναλογία λιπώδους και συνδετικού ιστού του μαστού.
• την αύξηση του σωματικού βάρους
• τον αυξημένο Δείκτη Μάζας Σώματος (Body Mass Index/ BMI)
• το κάπνισμα: Η κακή αυτή συνήθεια, όπως δείχνει και έρευνα του 2002 , προκαλεί μείωση της παραγωγής κολλαγόνου
• η κληρονομικότητα: Αν και δεν έχουν εντοπισθεί συγκεκριμένα γονίδια, η παρουσία των οποίων συνδέεται με ενδεχόμενη πτώση των μαστών, φαίνεται, ότι η κληρονομικότητα δεν τους αφήνει τελικά ανεπηρέαστους…
Τι μπορώ να κάνω για να «προστατέψω» τους μαστούς μου;
Μην καπνίζετε και προσέχετε το βάρος σας!
Επιπροσθέτως επιλέγετε να φοράτε στηθόδεσμο, που να παρέχει επαρκή στήριξη, ειδικά όσο γυμνάζεστε.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Hansen M, Kongsgaard M, Holm L, Skovgaard D, Magnusson SP, Qvortrup K, Larsen JO, Aagaard P, Dahl M, Serup A, Frystyk J, Flyvbjerg A, Langberg H, Kjaer M. Effect of estrogen on tendon collagen synthesis, tendon structural characteristics, and biomechanical properties in postmenopausal women. J Appl Physiol (1985). 2009 Apr;106(4):1385-93. doi: 10.1152/japplphysiol.90935.2008. Epub 2008 Oct 16. PMID: 18927264.
Knuutinen A, Kokkonen N, Risteli J, Vähäkangas K, Kallioinen M, Salo T, Sorsa T, Oikarinen A. Smoking affects collagen synthesis and extracellular matrix turnover in human skin. Br J Dermatol. 2002 Apr;146(4):588-94. doi: 10.1046/j.1365-2133.2002.04694.x. PMID: 11966688.
