Λίγα λόγια εισαγωγικά…
Η αιμορραγία είναι ένα από τα συνηθέστερα συμπτώματα της κύησης τόσο κατά το πρώτο τρίμηνο, όσο και αργότερα.
Η διαρκούντος του πρώτου τριμήνου εμφανισθείσα κολπική αιμόρροια – όπως είναι και ο ακριβέστερος όρος – δεν συνεπάγεται απαραίτητα πρόβλημα για την εξέλιξη της κύησης και την ασφάλεια του μωρού, αλλά εν πάσει περιπτώσει αποτελεί πηγή ανησχυχίας.
Πόσο συχνά εμφανίζεται αιμορραγία κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης;
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα σε επιστημονικό άρθρο του 2019, κατά προσέγγισίν το 25% των εγκύων θα αναφέρουν κάποιου βαθμού κολπική αιμόρροια κατά το πρώτο τρίμηνο.
Ποιες μη παθολογικές καταστάσεις ενδέχεται να προκαλέσουν κολπική αιμόρροια στο πρώτο τρίμηνο;
Μία γυναίκα ενδέχεται να αναφέρει κολπική αιμόρροια 1 με 2 εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου.
Συχνά, η κατά κανόνα περιορισμένη τόσο σε διάρκεια, όσο και σε ένταση αυτή αιμόρροια συνδέεται με την εμφύτευση του εμβρύου στο τοίχωμα της μήτρας. Ως εκ τούτου ονομάζεται αιμόρροια εμφύτευσης και αποτελεί τρόπον τινά «φυσιολογικό» επακόλουθο της έναρξης της κύησης, ενώ συγκαταλέγεται και μεταξύ των πρώτων σημείων εγκυμοσύνης.
Αρκετές γυναίκες μάλιστα με δεδομένο, πως η αιμόρροια εμφύτευσης εμφανίζεται κοντά στην ημερομηνία της αναμενόμενης επομένης εμμηνορρυσίας, θεωρούν, ότι απλά ήρθε η επόμενη περίοδος και δεν συνειδητοποιούν, πως βρίσκονται ενώπιον αρχομένης κύησης.
Υπάρχουν καταστάσεις άσχετες προς αυτό καθαυτό το έμβρυο, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αιμόρροια κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης;
Ήδη από τα πρώτα στάδια της κύησης νέα αγγεία δημιουργούνται στον τράχηλο της μήτρας.
Το φαινόμενο αυτό αντικατοπτρίζεται και στην όψη του τραχήλου, αλλά και των ιστών του κόλπου. Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα οι γυναικολόγοι είχαν παρατηρήσει, πως ο τράχηλος λαμβάνει συχνά τότε μία κυανή απόχρωση (σημείο Chadwick), ενώ το έξω τραχηλικό στόμιο, το οποίο είναι ορατό στο βάθος του κόλπου, παρουσιάζεται ήδη σε αρχόμενη κύηση ελαφρώς διογκωμένο, ενώ η σύστασή του είναι πιο «μαλακή» (σημείο Goodell).
Όλες αυτές οι αλλαγές καθιστούν τον τράχηλο πιο «ευαίσθητο» και επιρρεπή σε μικρές αιμορραγίες, δηλαδή τρόπον τινά «αιμορραγικό».
Οι μικρές αιμορραγίες του τραχήλου κατά τα πρώτα στάδια της κύησης ενδέχεται να εμφανιστούν αυτόματα, αλλά συχνότερα καταγράφονται μετά από σεξουαλική επαφή, γυναικολογική εξέταση ή λήψη test Παπανικολάου.
Ποιες παθολογικές καταστάσεις σχετικές με την ανάπτυξη του εμβρύου ενδέχεται να συνδέονται με την εκδήλωση κολπικής αιμόρροιας κατά το πρώτο τρίμηνο;
Οι παθολογικές καταστάσεις της κύησης, που εκδηλώνονται δια της κολπικής αιμόρροιας κατά το πρώτο τρίμηνο είναι:
• Η αποβολή – Ο «επίσημος» ιατρικός όρος είναι παλίνδρομη κύηση. Πρόκειται για κύημα, το οποίο για διαφόρους λόγους δεν αναπτύσσεται σωστά και ο οργανισμός το «αποβάλλει». Συνήθως, τα έμβρυα, των οποίων η ανάπτυξη σταματά, είναι φορείς ανωμαλιών στο γενετικό τους υλικό (στο DNA τους δηλαδή). Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στη βιοχημική κύηση. Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε σε μία αποβολή, όταν η κύηση δεν κατέστη δυνατό να επιβεβαιωθεί υπερηχογραφικά, αλλά μόνον με τη μέτρηση των επιπέδων β – χοριακής. Όπως καταδεικνύουν και τα στοιχεία μελέτης του 1997, αλλά και μελέτης του 2009, περίπου το 25% των γυναικών θα παρουσιάσουν αιμόρροια κατά το πρώτο τρίμηνο, και περίπου το 50% των κυήσεων αυτών θα καταλήξει τελικά σε αποβολή. Η αποβολή είναι πιθανότερη αν η κολπική αιμόρροια συνδέεται με πόνο στην περιοχή της πυέλου.
• Εξωμήτρια (ή έκτοπη) κύηση – Ενίοτε, το κύημα μετά τη γονιμοποίηση δεν εμφυτεύεται εντός της ενδομητρικής κοιλότητας αλλά εκτός αυτής – συνηθέστερα στις σάλπιγγες ή επί των ωοθηκών. Πρόκειται για μία εν δυνάμει επικίνδυνη κατάσταση για την υγεία της γυναίκας, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις δεν αποκλείεται να κινδυνέψει και αυτή ακόμα η ζωή της. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση, αλλά και η αντιμετώπισή της είτε δια της χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής – αν πληρούνται τα σχετικά κριτήρια – είτε δια της λαπαροσκόπησης.
• Μήλη κύηση – Πρόκειται για μία εξαιρετικά σπάνια παθολογία, η οποία συνδέεται με την ανώμαλη ανάπτυξη πλακουντιακού ιστού εντός της μήτρας. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις ο ιστός αυτό «συμπεριφέρεται» ως καρκινικός ιστός και μεταστάσεις του ενδέχεται να εντοπισθούν και σε άλλα μέλη του σώματος, συνήθως στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο.
Τι κάνουμε διαγνωστικά;
Αρχή οποιασδήποτε διαγνωστικού αλγορίθμου είναι η λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού. Η γυναίκα θα ερωτηθεί για τα χαρακτηριστικά της αιμόρροιας (πότε άρχισε, πόσο διαρκεί, ποσότητα αίματος, σύγχρονη εκδήλωση κοιλιακού άλγους).
Ακολουθούν απεικονιστικές εξετάσεις και κατά κύριο λόγο υπερηχογράφημα – συνηθέστερα δια της κολπικής οδού.
Φυσικά θα ζητηθούν και αιματολογικές εξετάσεις, μεταξύ των οποίων μία γενική αίματος, ώστε να εκτιμηθεί ενδεχόμενη αναιμία, αλλά και βασικοί δείκτες φλεγμονής, αλλά και μέτρηση των επιπέδων β – χοριακής.
Τι κάνουμε θεραπευτικά
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από τη διάγνωση, που θα τεθεί τελικά.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Hendriks E, MacNaughton H, MacKenzie MC. First Trimester Bleeding: Evaluation and Management. Am Fam Physician. 2019 Feb 1;99(3):166-174. PMID: 30702252.
Everett C. Incidence and outcome of bleeding before the 20th week of pregnancy: prospective study from general practice. BMJ. 1997 Jul 5;315(7099):32-4. doi: 10.1136/bmj.315.7099.32. PMID: 9233324; PMCID: PMC2127042.
Hasan R, Baird DD, Herring AH, Olshan AF, Jonsson Funk ML, Hartmann KE. Association between first-trimester vaginal bleeding and miscarriage. Obstet Gynecol. 2009 Oct;114(4):860-7. doi: 10.1097/AOG.0b013e3181b79796. PMID: 19888046; PMCID: PMC2828396.
