Τι είναι οι γόνιμες ημέρες;
Γόνιμες ημέρες της γυναίκας, ονομάζονται οι ημέρες αυτές του κύκλου της, κατά τις οποίες είναι πιο πιθανό – μετά από εκσπερμάτωση εντός του κόλπου της – να μείνει έγκυος.
Με δεδομένο, πως μετά την ωοθυλακιορρηξία το ωάριο επιβιώνει για 12 με 24 το πολύ ώρες, είναι σημαντικό στο χρονικό διάστημα αυτό να έρθει σε επαφή με ζωντανά σπερματοζωάρια, προκειμένου να γονιμοποιηθεί.
Τα σπερματοζωάρια μετά την εκσπερμάτωση επιβιώνουν μέχρι και για 72 ώρες. Συνεπώς, το ζευγάρι – προκειμένου να επιτευχθεί κύηση – χρειάζεται να έρθει σε επαφή σχετικά «κοντά» στην ωοθυλακιορρηξία, η οποία κατά προσέγγισιν λαμβάνει χώρα περίπου στο μέσο του κύκλου της γυναίκας. Ήτοι, αν μια γυναίκα έχει σταθερό κύκλο 28 ημερών, η απελευθέρωση του ωαρίου εντοπίζεται κοντά στη 14η ημέρα του κύκλου της.
Πώς ρυθμίζεται η ωοθυλακιορρηξία;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος «ρυθμίζεται» από ορμόνες, που παράγονται από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου (υποθάλαμος – GnRH, υπόφυση – FSH και LH), αλλά και από τις ωοθήκες (οιστρογόνα και προγεστερόνη) (βλ. εικόνα).
Οι ορμόνες αυτές με τη δράση τους προωθούν την ωρίμανση των ωαρίων, που βρίσκονται αποθηκευμένα στις ωοθήκες. Συγκεκριμένα, ανά κύκλο ένα (συνήθως) ωάριο φθάνει στην πλήρη ωρίμανση. Επιπροσθέτως, χάρη στις ορμόνες αυτές καθίσταται το περιβάλλον της μήτρας κατάλληλο να δεχθεί το έμβρυο, που θα προκύψει μετά από τη γονιμοποίηση.
Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζονται σχηματικά οι διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών αυτών σε σχέση με τη φάση του κύκλου.
Τι είναι η βασική θερμοκρασία και πώς ρυθμίζεται;
Το σώμα μας διατηρεί μία «περίπου» σταθερή θερμοκρασία, η οποία κυμαίνεται μεταξύ των 36,4οC και των 37,4οC. Λέμε «περίπου», διότι η θερμοκρασία αυτή παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με τη σωματική δραστηριότητα, τον ύπνο, την πρόσληψη τροφής και υγρών, την ηλικία, αλλά και ανάλογα με το σημείο μέτρησής της.
Συγκεκριμένα, οι τιμές της είναι υψηλότερες, όταν η μέτρηση γίνει στον πρωκτό, από τις αντίστοιχες τιμές, που καταγράφονται στο στόμα ή στο αφτί, ενώ από τη μέτρησή της στη μασχάλη προκύπτουν ακόμα χαμηλότερες τιμές.
Επίσης ο καθένας έχει και τη «δική του» ή «προσωπική» θερμοκρασία του σώματος.
Με τον όρο «βασική θερμοκρασία» αναφερόμαστε στις τιμές της θερμοκρασίας του σώματος, όπως αυτές καταγράφονται αμέσως μετά την πρωινή έγερση από τον ύπνο – οπότε και η θερμοκρασία του σώματος είναι κατά κανόνα χαμηλότερη – και πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα.
Ο «θερμοστάτης» του σώματος εντοπίζεται στον υποθάλαμο. Αν η θερμοκρασία του σώματος είναι χαμηλή, τότε ο υποθάλαμος κινητοποιεί τους μηχανισμούς αυτούς, που τείνουν να την αυξήσουν.
Χαρακτηριστικός τέτοιος μηχανισμός είναι το «τρέμουλο», που νιώθουμε, όταν κρυώνουμε. Η ακούσια σύσπαση αυτή των μυών του σώματος παράγει θερμότητα.
Επιπροσθέτως, όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι χαμηλή, η ροή του αίματος στα αγγεία, που εντοπίζονται κάτω από το δέρμα μειώνεται μετά από αγγειοσύσπαση (τα μυϊκά τοιχώματα των αγγείων συσπώνται και η διάμετρος των αγγείων μειώνεται). Έτσι νιώθουμε τα άκρα μας πιο κρύα, ενώ συχνά το χρώμα τους είναι πιο ωχρό. Ο περιορισμός της ροής του αίματος στην επιφάνεια του δέρματος αποτρέπει τη διάχυση της θερμότητας προς το περιβάλλον.
Αντίστοιχα, όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι υψηλή, τότε εκ του υποθαλάμου ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί, που τείνουν να κατεβάσουν τη θερμοκρασία του σώματος. Τέτοιος μηχανισμός είναι η εφίδρωση.
Τι σχέση έχει η βασική θερμοκρασία του σώματος με τις γόνιμες ημέρες;
Οι ορμόνες των ωοθηκών, επηρεάζουν τη βασική θερμοκρασία του σώματος. Έτσι η διακύμανση των επιπέδων των ορμονών ανάλογα με τη φάση του κύκλου της γυναίκας, οδηγεί σε ανάλογη διακύμανση και της βασικής της θερμοκρασίας.
Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων πριν την ωοθυλακιορρηξία (Ωοθυλακική φάση του κύκλου), ως αποτέλεσμα έχουν την διατήρηση της βασικής θερμοκρασίας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Η άνοδος των επιπέδων προγεστερόνης, που παράγονται από το ωχρό σωμάτιο κατά το δεύτερο ήμισυ του κύκλου (Ωχρινική φάση του κύκλου), ως αποτέλεσμα έχει την άνοδο της βασικής θερμοκρασίας.
Μετά την ωοθυλακιορρηξία η βασική θερμοκρασία του σώματος διατηρείται υψηλότερη κατά περίπου 0,2oC για τουλάχιστον 72 ώρες, εν σχέσει με τη θερμοκρασία των προηγουμένων έξι ημερών.
Πώς μπορώ τη διακύμανση της βασικής θερμοκρασίας να τη χρησιμοποιήσω, προκειμένου να εντοπίσω για γόνιμες ημέρες μου;
Μπορείτε να ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα:
• Κάθε πρωί, μόλις ξυπνήσετε και πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι μετρήστε την θερμοκρασία του σώματός σας και σημειώστε τη σε ένα διάγραμμα, στο οποίο θα καταγράφετε και την ημερομηνία και την ημέρα του κύκλου σας. Δεν έχει σημασία το πού μετράτε τη θερμοκρασία σας (μασχάλη, στόμα, αφτί ή πρωκτό), αρκεί όλες οι μετρήσεις να γίνονται με τον ίδιο τρόπο, ώστε οι προκύψασες τιμές να είναι μεταξύ τους συγκρίσιμες.
• Η μέτρηση της θερμοκρασίας θα πρέπει να γίνεται την ίδια ώρα κάθε ημέρα. Μία απόκλιση 30 λεπτών είναι ανεκτή.
• Παρατηρώντας το διάγραμμα, που θα προκύψει, προσπαθήστε να εντοπίσετε άνοδο της βασικής σας θερμοκρασίας, η οποία διαρκεί για 48 ώρες. Αν τα επίπεδα αυτά παραμείνουν υψηλότερα για 3 ή περισσότερες ημέρες, είναι ένδειξη ωοθυλακιορρηξίας.
• Αν θέλετε να μείνετε έγκυος, τότε επιδιώξετε επαφή περίπου 2 ημέρες πριν από την αναμενόμενη άνοδο της βασικής σας θερμοκρασίας.
• Αν δεν θέλετε να μείνετε έγκυος και ως μοναδική μέθοδο αντισύλληψης θέλετε να χρησιμοποιήσετε τη μέτρηση της βασικής θερμοκρασίας, τότε αποφύγετε την επαφή από την πρώτη ημέρα της περιόδου σας, έως και αρκετές ημέρες μετά από την άνοδο της βασικής σας θερμοκρασίας.
Πόσο αποτελεσματική είναι αυτή μέθοδος εντοπισμού των γονίμων ημερών;
Σήμερα μπορεί κάποια να βρει εφαρμογές, οι οποίες με βάση τη βασική θερμοκρασία του σώματος διατείνονται, ότι επιτυγχάνουν εντοπισμό των γονίμων ημερών. Δεν είναι ο πιο αξιόπιστος από τους διαθεσίμους τρόπους εντοπισμού των γονίμων ημερών. Εντούτοις, με δεδομένο πως αυτός δεν έχει παρενέργειες, είναι από τις μεθόδους, που μπορεί μία γυναίκα να δοκιμάσει.
Αν πάντως θέλετε να μείνετε έγκυος, συνιστάται η όποια δοκιμή να γίνει για πεπερασμένο χρονικό διάστημα, αφού η γονιμότητα της γυναίκας φθίνει με την ηλικία της. Επομένως, καλόν είναι να μιλήσετε με τον ιατρό σας, που γνωρίζει το ιστορικό σας και μπορεί να σας ενημερώσει σχετικά.
Δείτε το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο Mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
