Λίγα λόγια για το πεπτικό σύστημα…
Ό,τι τρώμε ή πίνουμε, πρέπει πρώτα να «αποσυντεθεί» σε μικρά μόρια προκειμένου να απορροφηθεί από τον οργανισμό μας, να περάσει στο αίμα και μέσω των αγγείων του κυκλοφορικού συστήματος να φθάσει στα διάφορα μέρη του σώματός μας.
Πέψη ονομάζεται η διαδικασία, κατά την οποία οι τροφές και τα ληφθέντα υγρά, διαλύονται στα συστατικά τους, ώστε να αφομοιωθούν από τον οργανισμό και να μετατραπούν σε θρεπτικά στοιχεία για τα κύτταρά του και ενέργεια, απαραίτητη για την επιτέλεση των διαφόρων βιοχημικών διεργασιών του.
Παρακάτω έχουμε μία σχηματική απεικόνιση του πεπτικού συστήματος.
Εντός των οργάνων του συστήματος αυτού λαμβάνει χώρα η ανάμιξη των τροφών με τα πεπτικά υγρά, τα οποία περιέχουν ειδικές πρωτεΐνες, που ονομάζονται ένζυμα. Τα ένζυμα με τη δράση τους είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της αποδόμησης των τροφών στα συστατικά τους.
Το περιεχόμενο του πεπτικού σωλήνα εξάλλου προωθείται συνεχώς από το στόμα προς τον πρωκτό χάρη σε συντονισμένες κινήσεις των τοιχωμάτων των πεπτικών οργάνων. Στις κινήσεις αυτές των πεπτικών οργάνων αναφερόμαστε με τον όρο περίσταλση.
Στην πορεία του περιεχομένου του πεπτικού σωλήνα, ο οργανισμός απορροφά τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ενώ στο τέλος μένει μόνον υλικό, που δεν πέπτεται (δεν «χωνεύεται») και ονομάζεται υπόλειμμα, το οποίο και θα απεκκριθεί με την αφόδευση ως κόπρανα.
Πώς η εγκυμοσύνη επηρεάζει την πέψη;
Δύο είναι κατά βάσιν οι παράγοντες, που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και επηρεάζουν την πέψη:
• η προγεστερόνη
• το μέγεθος της μήτρας
Πώς η προγεστερόνη επηρεάζει την πέψη κατά την εγκυμοσύνη;
Η προγεστερόνη είναι μία ορμόνη, τα επίπεδα της οποίας στο αίμα της γυναίκας αυξάνονται σημαντικά.
Οι μύες, που καλύπτουν το τοίχωμα των τμημάτων του πεπτικού σωλήνα ανήκουν στην κατηγορία των λείων μυών, η λειτουργία των οποίων είναι ανεξάρτητη της θέλησής μας. Χάρη στους μυς αυτούς επιτυγχάνεται η περίσταλση και κατ’ επέκτασιν η προώθηση των τροφών.
Η προγεστερόνη, όμως με τη δράση της προκαλεί χάλαση («χαλάρωση») των μυών αυτών και επιβράδυνση της λειτουργίας τους. Συνεπώς, οι περισταλτικές κινήσεις γίνονται λιγότερο συχνές και πιο αδύναμες. Έτσι η προώθηση των τροφών επιβραδύνεται σημαντικά και μαζί της επιβραδύνεται και η πέψη.
Πέραν τούτου, η διαδικασία της πέψης και ειδικά στο παχύ έντερο, ως συνέπεια έχει και την παραγωγή αερίων, τα οποία προωθούνται προς τον πρωκτό. Η μειωμένη περίσταλση ως αποτέλεσμα έχει και τη συγκέντρωση των αερίων αυτών στο έντερο. Για το λόγο αυτό πολλές έγκυοι αναφέρουν, πως αισθάνονται ένα συνεχές «φούσκωμα» στην κοιλιά τους, το οποίο ονομάζεται τυμπανισμός.
Η επιβράδυνση των περισταλτικών κινήσεων του εντέρου και η επιβράδυνση της προώθησης των τροφών και του υπολείμματος προς το ορθό ως αποτέλεσμα έχει και την εμφάνιση δυσκοιλιότητας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Χαλάρωση όμως, προκαλείται εξαιτίας της προγεστερόνης και στο σφιγκτήρα μυ του οισοφάγου και η είσοδος του οισοφάγου στο στομάχι δεν «κλείνει» πλέον αποτελεσματικά. Συνέπεια τούτου είναι οι αυξημένες πιθανότητες εξόδου των γαστρικών υγρών προς τον οισοφάγο.
Τα γαστρικά υγρά όμως είναι όξινα από τη φύση τους. Ο ιστός, που καλύπτει εσωτερικά την κοιλότητα του στομάχου και ονομάζεται βλεννογόνος έχει «ειδική κατασκευή» και είναι ανθεκτικός στην οξύτητα των γαστρικών υγρών. Αντίθετα ο βλεννογόνος, που καλύπτει τον αυλό (το εσωτερικό) του οισοφάγου δεν έχει αντοχή απέναντι στην οξύτητα των υγρών αυτών. Έτσι, όταν γαστρικά υγρά εισέλθουν στον αυλό του οισοφάγου, προκαλείται αίσθημα καύσου (καούρα), το οποίο εντοπίζεται κατά κανόνα πίσω από το στέρνο.
Μειωμένη περίσταλση εξαιτίας της προγεστερόνης καταγράφεται και στο τοίχωμα της χοληδόχου κύστης. Στη χοληδόχο κύστη παραμένουν τα υγρά, που παράγονται από το ήπαρ και υποβοηθούν την πέψη των τροφών, όταν περάσουν στο δωδεκαδάκτυλο. Η μειωμένη περίσταλση των τοιχωμάτων της χοληδόχου κύστης προκαλεί επιβράδυνση και της κένωσής της.
Έτσι αυξάνεται η συγκέντρωση της χολής (δηλαδή γίνεται πιο «πηκτή»). Κατά συνέπεια αυξάνονται και οι πιθανότητες η χολή να μετατραπεί από υγρό σε στερεό σχηματίζοντας μικρούς λίθους («πέτρες»). Πρόκειται για τους λεγόμενους χολολίθους (πέτρες της χολής), οι οποίοι «τραυματίζουν» τα τοιχώματα της χοληδόχου κύστεως και προκαλούν τοπική φλεγμονή (χολοκυστίτιδα), ενώ ενδέχεται και να αποφράξουν την έξοδο της χολής επιτείνοντας τη συμπτωματολογία.
Πώς η μήτρα με το μέγεθός της επηρεάζει την πέψη των τροφών κατά την εγκυμοσύνη;
Η μήτρα καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της κοιλιάς ειδικά κατά τα ύστερα στάδια της κύησης. Ως εκ τούτου προκαλεί ενίοτε τη συμπίεση των υπολοίπων κοιλιακών οργάνων.
Όταν η μήτρα με το μέγεθός της συμπιέσει το στομάχι, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες γαστρικά υγρά να «υπερνικήσουν» την αντίσταση του σφιγκτήρα του οισοφάγου, ο οποίος – όπως είδαμε – είναι ούτως ή άλλως πιο «χαλαρός» κατά την κύηση, και γαστρικά υγρά να περάσουν από το στομάχι στον οισοφάγο προκαλώντας τις λεγόμενες καούρες.
Η μήτρα, όμως ενδέχεται να συμπιέσει και το ορθό, όπου συγκεντρώνονται τα κόπρανα πριν την αφόδευση, εμποδίζοντας την αποτελεσματική κένωσή του. Εν τοιαύτη περιπτώσει επιτείνεται η δυσκοιλιότητα, η εμφάνιση της οποίας σχετίζεται και με την επιβράδυνση της περίσταλσης του πεπτικού σωλήνα εν γένει και του παχέως εντέρου ειδικότερα.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
