Λίγα λόγια εισαγωγικά…
Η υστεροσκόπηση είναι μία γυναικολογική ελάχιστα επεμβατική επέμβαση, κατά τη διάρκεια της οποίας εντός της ενδομητρικής κοιλότητας (της κοιλότητας, μέσα στην οποία μεγαλώνει προστατευμένο το μωρό στην εγκυμοσύνη) ο ιατρός εισάγει ένα σωληνωτό, μεταλλικό (συνήθως) εργαλείο, το υστεροσκόπιο.
Το υστεροσκόπιο είναι συνδεδεμένο με ειδική κάμερα, που προβάλλει τη ληφθείσα από την ενδομητρική κοιλότητα εικόνα σε οθόνη τηλεόρασης. Ο εκτελών την επέμβαση γυναικολόγος παρακολουθεί την εικόνα αυτή και εκτιμά τη μορφολογία της ενδομητρικής κοιλότητας, καθώς και των μητριαίων σαλπιγγικών στομίων.
Δια του υστεροσκοπίου εισάγονται εντός της κοιλότητας της μήτρας ειδικά σχεδιασμένα εργαλεία, χάρη στα οποία ο θεράπων ιατρός δύναται να επέμβει καταλλήλως εντός αυτής και ανάλογα με τις εκάστοτε ενδείξεις.
Ποιες είναι οι ενδείξεις της υστεροσκόπησης;
Θα μπορούσε κάποιος να χωρίσει τις ενδείξεις της επέμβασης αυτής σε δύο κατηγορίες:
• ενδείξεις κοινές με την απόξεση του ενδομητρίου
• ενδείξεις που δεν αντιμετωπίζονται με την απόξεση ενδομητρίου
Πέραν των ενδείξεων αυτών αξίζει να σημειώσουμε, πως σήμερα όλο και συχνότερα συστήνεται η υποβολή της γυναίκας σε υστεροσκόπηση στα πλαίσια διερεύνησης της υπογονιμότητας.
Ποιες είναι οι κοινές με την απόξεση ενδομητρίου ενδείξεις:
Οι κοινές με την απόξεση ενδομητρίου ενδείξεις περιλαμβάνουν:
• διαταραχές του κύκλου, οι οποίες χαρακτηρίζονται είτε από αυξημένη αιμορραγία κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης (ονομάζεται μητρορραγία) ή από εμφάνιση αιμόρροιας μεταξύ διαδοχικών εμμήνων ρύσεων (ονομάζεται μηνομητρορραγία)
• εμφάνιση κολπικής αιμόρροιας μετά την εμμηνόπαυση
• εντοπισμός κυττάρων στο test Παπανικολάου, η παρουσία των οποίων συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες για καρκίνο του ενδομητρίου
• υπερηχογραφική μέτρηση πάχους του ενδομητρίου (του ιστού, που καλύπτει την ενδομητρική κοιλότητα) μεγαλύτερη των 5 χιλιοστών, αν η γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση και δεν λαμβάνει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και των 8 χιλιοστών, αν λαμβάνει αυτού του είδους τη θεραπεία. Το πεπαχυσμένο ενδομήτριο σε γυναίκες μετεμμηνοπαυσιακής ηλικίας συχνά συνδέεται με καρκίνο του ενδομητρίου.
• εντοπισμός δια υπερηχογραφικού ελέγχου μορφωμάτων εντός της ενδομητρικής κοιλότητας (εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, πως ο υπερηχογραφικός έλεγχος δεν είναι πάντα αξιόπιστος, όσον αφορά τον εντοπισμό τέτοιου είδους μορφωμάτων, αφού συχνά αδυνατεί να εντοπίσει υπάρχοντα ενδομητρικά μορφώματα)
• εντοπισμός τραχηλικού πολύποδα κατά τη γυναικολογική εξέταση
Με ποιες παθολογίες ενδέχεται να συνδέονται τα κλινικά αυτά σημεία;
Οι παθολογίες, που ενδέχεται να υποκρύπτονται είναι οι εξής:
• υπερπλασία του ενδομητρίου – πρόκειται για μία κατάσταση, η οποία απαντάται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και χαρακτηρίζεται από αύξηση του πάχους του ενδομητρίου. Αυτή καθαυτή η υπερπλασία του ενδομητρίου δεν είναι καρκίνος, αλλά θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, δηλαδή ενδέχεται σε κάποιες περιπτώσεις να εξελιχθεί σε αληθή καρκίνο.
• Πολύποδες του ενδοτραχήλου ή του ενδομητρίου
• Καρκίνος του ενδομητρίου
Πώς δια της υστεροσκόπησης αντιμετωπίζουμε τις παθολογίες αυτές;
Ο στόχος της υστεροσκόπησης, όσον αφορά την αντιμετώπιση των παθολογιών αυτών – όπως άλλωστε και της απόξεσης του ενδομητρίου – είναι διττός: διαγνωστικός και θεραπευτικός.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται δια της παθολογοανατομικής εξέτασης των βιοψιών, που λαμβάνονται κατά την επέμβαση.
Αν πρόκειται για απλή υπερτροφία του ενδομητρίου ή για πολύποδα, τότε η υστεροσκόπηση είναι και θεραπευτική, καθότι συνήθως δεν απαιτείται περαιτέρω θεραπεία.
Στην περίπτωση όμως του καρκίνου του ενδομητρίου, χρειάζεται να ακολουθηθούν περαιτέρω διαγνωστικά και θεραπευτικά βήματα, τα οποία περιλαμβάνουν απεικονιστικές εξετάσεις (μαγνητική – αξονική τομογραφία), την υστερεκτομή (με ή χωρίς την αφαίρεση τοπικών λεμφαδένων) και ενδεχομένως ακτινοθεραπεία και (σπανιότερα) χημειοθεραπεία.
Όταν εμφανίζω τέτοιες ενδείξεις, σε τι είναι καλύτερο να υποβληθώ; Σε απόξεση ή σε υστεροσκόπηση;
Το βασικό πλεονέκτημα της υστεροσκόπησης είναι η παροχή στο γυναικολόγο, που εκτελεί την επέμβαση της δυνατότητας οπτικής εκτίμησης τόσο της αρχικής κατάστασης της ενδομητρικής κοιλότητας, όσο και των αποτελεσμάτων της επέμβασης.
Η απόξεση είναι μία «τυφλή» επέμβαση και ο ιατρός βασίζεται κατά κύριο λόγο στην αίσθηση της αφής (που μεταδίδεται στο χέρι του από το εργαλείο, που χρησιμοποιεί) προκειμένου να αποφασίσει, αν η ενδομητρική κοιλότητα έχει «καθαρίσει» τελείως.
Ας πάρουμε το παράδειγμα της ύπαρξης πολύποδα στην ενδομητρική κοιλότητα. Η απόξεση αποτελεί τον «παραδοσιακό» και καθόλα αξιόπιστο τρόπο αφαίρεσής του. Όμως, αν επιλεγεί η υστεροσκόπηση, τότε ο ιατρός είναι σίγουρος, πως ο πολύπους αφαιρέθηκε στην ολότητά του (δεν έμεινε μέρος του), αλλά και πως δεν υφίσταται άλλος πολύπους, ο οποίος δεν είχε αρχικά εντοπισθεί, αφού εκτιμά την κατάσταση της ενδομητρικής κοιλότητας σε πραγματικό χρόνο με την κάμερα του υστεροσκοπίου.
Βέβαια στην απόφαση για υποβολή σε υστεροσκόπηση έναντι της απλής απόξεσης συνεκτιμάται τόσο το τεχνικό πλεονέκτημα της πρώτης σε ό,τι αφορά την απεικόνιση της ενδομητρικής κοιλότητας, αλλά και του μικρότερου κόστους της δεύτερης.
Αν εξαιρέσουμε το θέμα του χαμηλότερου κόστους, μήπως η «παραδοσιακή» απόξεση ενδομητρίου είναι μία επέμβαση μάλλον «ξεπερασμένη»;
Είναι αλήθεια, πως η υστεροσκόπηση πλέον έχει «καταλάβει» στην πάγια κλινική πρακτική, ένα σημαντικό μέρος των ενδείξεων της «κλασσικής» απόξεσης ενδομητρίου.
Εντούτοις, η υστεροσκόπηση δεν εφαρμόζεται συνήθως στην κλινική αντιμετώπιση των ενδείξεων της απόξεσης, που σχετίζονται με την κύηση, όπως είναι η αποβολή, η μύλη κύηση, η αιμορραγία μετά τον τοκετό ή η διακοπή κύησης. Για το λόγο αυτόν, πριν συστήσουμε την υποβολή μίας γυναίκας σε απόξεση λόγω κολπικής αιμόρροιας, ζητάμε μία μέτρηση β – χοριακής προκειμένου το ενδεχόμενο της κύησης να αποκλειστεί.
Ενίοτε μάλιστα μετά από την υστεροσκόπηση ο ιατρός – ανάλογα με το ιστορικό της γυναίκας, αλλά και τις ενδείξεις, που οδήγησαν στην επέμβαση – ενδέχεται να επιλέξει να εκτελέσει και απόξεση του ενδομητρίου…
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
