Λίγα λόγια εισαγωγικά…
Η απόξεση ενδομητρίου είναι μία από τις πιο συνηθισμένες γυναικολογικές επεμβάσεις. Δια αυτής ο ιατρός αφαιρεί από την ενδομητρική κοιλότητα (έτσι ονομάζεται η κοιλότητα της μήτρας, εντός της οποίας μεγαλώνει το μωρό) ιστό, που συνήθως αποστέλλεται εν συνεχεία στο παθολογοανατομικό εργαστήριο, προκειμένου να ελεγχθεί κάτω από το μικροσκόπιο.
Προκειμένου να αναφερθούμε σε ενδείξεις της επέμβασης αυτής, που δεν σχετίζονται με την κύηση, θα πρέπει να σημειώσουμε, πως αυτής καθαυτής της επέμβασης προηγείται μία μέτρηση β – χοριακής ή τουλάχιστον ένα απλό test κύησης φαρμακείου. Η εξέταση αυτή ζητείται πάντα, όταν υφίστανται ενδείξεις για απόξεση του ενδομητρίου και η γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία και δια αυτής αποκλείεται εκ των προτέρων το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης.
Ποια κλινικά σημεία οδηγούν τον ιατρό να συστήσει απόξεση;
Τα σημεία αυτά περιλαμβάνουν:
• διαταραχές του κύκλου, οι οποίες χαρακτηρίζονται είτε από αυξημένη αιμορραγία κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης (ονομάζεται μητρορραγία) ή από εμφάνιση αιμόρροιας μεταξύ διαδοχικών εμμήνων ρύσεων (ονομάζεται μηνομητρορραγία)
• εμφάνιση κολπικής αιμόρροιας μετά την εμμηνόπαυση
• εντοπισμός κυττάρων στο test Παπανικολάου, η παρουσία των οποίων συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες για καρκίνο του ενδομητρίου
• υπερηχογραφική μέτρηση πάχους του ενδομητρίου (του ιστού, που καλύπτει την ενδομητρική κοιλότητα) μεγαλύτερη των 5 χιλιοστών, αν η γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση και δεν λαμβάνει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και των 8 χιλιοστών, αν λαμβάνει αυτού του είδους τη θεραπεία. Το πεπαχυσμένο ενδομήτριο σε γυναίκες μετεμμηνοπαυσιακής ηλικίας συχνά συνδέεται με καρκίνο του ενδομητρίου.
• εντοπισμός δια υπερηχογραφικού ελέγχου μορφωμάτων εντός της ενδομητρικής κοιλότητας (εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, πως ο υπερηχογραφικός έλεγχος δεν είναι πάντα αξιόπιστος, όσον αφορά τον εντοπισμό τέτοιου είδους μορφωμάτων, αφού συχνά αδυνατεί να εντοπίσει υπάρχοντα ενδομητρικά μορφώματα)
• εντοπισμός τραχηλικού πολύποδα κατά τη γυναικολογική εξέταση
Γιατί στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται η απόξεση ενδομητρίου;
Η σύσταση για απόξεση ενδομητρίου στις περιπτώσεις αυτές έχει διττό στόχο: αφενός διαγνωστικό, αφετέρου θεραπευτικό.
Ποιος είναι ο διαγνωστικός στόχος και πώς αυτός επιτυγχάνεται;
Η διάγνωση επιτυγχάνεται δια της παθολογοανατομικής εξέτασης του δια της απόξεσης αφαιρεθέντος ενδομητρικού ιστού. Συγκεκριμένα, ο ιστός αυτός αποστέλλεται στο ειδικό εργαστήριο, όπου – μετά από την κατάλληλη επεξεργασία – ελέγχεται κάτω από το μικροσκόπιο από εξειδικευμένους παθολογοανατόμους. Έτσι εντοπίζεται το αίτιο των κλινικών ευρημάτων.
Ποια είναι τα αίτια, που είναι άσχετα με την κύηση και θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εμφάνιση των κλινικών αυτών ευρημάτων;
Τα αίτια αυτά περιλαμβάνουν
• υπερπλασία του ενδομητρίου – πρόκειται για μία κατάσταση, η οποία απαντάται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και χαρακτηρίζεται από αύξηση του πάχους του ενδομητρίου. Αυτή καθαυτή η υπερπλασία του ενδομητρίου δεν είναι καρκίνος, αλλά θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, δηλαδή ενδέχεται σε κάποιες περιπτώσεις να εξελιχθεί σε αληθή καρκίνο.
• Πολύποδες του ενδοτραχήλου ή του ενδομητρίου
• Καρκίνος του ενδομητρίου
Τι ακολουθεί μετά την απόξεση για τους λόγους αυτούς;
Καταρχάς, πριν ληφθούν οι όποιες αποφάσεις, αναμένουμε τα αποτελέσματα της παθολογοανατομικής εξέτασης επί του αποσταλλέντος βιολογικού υλικού.
Ας εξετάσουμε εκάστη περίπτωση ξεχωριστά:
• Αν εκ της παθολογοανατομικής εξέτασης προέκυψε υπερπλασία του ενδομητρίου, τότε η απόξεση θεωρείται και διαγνωστική – αφού διαγνώστηκε το αίτιο των συμπτωμάτων – αλλά και θεραπευτική – εφόσον πρόκειται για μία καλοήθη κατάσταση, η οποία δεν απαιτεί περαιτέρω ενέργειες, τουλάχιστον όχι άμεσα. Εντούτοις, η υπερπλασία του ενδομητρίου σε γυναίκες μετεμμηνοπαυσιακής ηλικίας θεωρείται προκαρκινική αλλοίωση. Επομένως, η υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων δεν επιβάλλεται μεν, αλλά ούτε και αποκλείεται, ιδιαίτερα αν η υπερπλασία του ενδομητρίου εντοπισθεί ξανά.
• Αν εκ της παθολογοανατομικής εξέτασης προέκυψε πολύπους του ενδοτραχήλου ή του ενδομητρίου, τότε η απόξεση θεωρείται και διαγνωστική – αφού διαγνώστηκε το αίτιο των συμπτωμάτων – αλλά και θεραπευτική, αφού οι πολύποδες είναι εξ’ ορισμού καλοήθεις και δεν απαιτείται περαιτέρω θεραπευτική παρέμβαση μετά την επιτυχή αφαίρεσή τους.
• Αν εκ της παθολογοανατομικής εξέτασης προέκυψε καρκίνος του ενδομητρίου, τότε η απόξεση θεωρείται μόνον διαγνωστική – αφού εντοπίσθηκε το αίτιο των συμπτωμάτων – αλλά όχι και θεραπευτική, αφού απαιτείται περαιτέρω ιατρική παρέμβαση, η οποία ξεκινά με την υστερεκτομή μετά των ωοθηκών, ενίοτε συνδυαζόμενη με λεμφαδενικό καθαρισμό και ενδεχομένως – σε επόμενο στάδιο – ακτινοθεραπεία και – σπανιότερα – χημειοθεραπεία.
Πώς ο ιατρός είναι σίγουρος, πως αφαίρεσε εξ’ ολοκλήρου την αλλοίωση, για την οποία έγινε η αρχική σύσταση για απόξεση;
Η απόξεση είναι μία επέμβαση «τυφλή». Ο ιατρός δεν δύναται να επιβεβαιώσει δια της όρασης, ότι η αλλοίωση (π.χ. ο πολύποδας) αφαιρέθηκε εξ’ ολοκλήρου. Η βασική αίσθηση, που ο εκτελών την επέμβαση χρησιμοποιεί προκειμένου να οδηγήσει τις κινήσεις του, είναι αυτή της αφής. Ανάλογα με την αίσθηση της κίνησης του ξέστρου εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και με βάση την εμπειρία του, ο γυναικολόγος αποφαίνεται πότε να σταματήσει την απόξεση.
Σήμερα όμως συχνά η απόξεση συνδυάζεται με υστεροσκόπηση. Πρόκειται για μία επέμβαση κατά τη διάρκεια της οποίας δια του τραχήλου της μήτρας εισάγεται ειδική οπτική ίνα, η οποία είναι συνδεδεμένη με κάμερα μεταδίδουσα την εικόνα σε οθόνη, αλλά και ειδικά εργαλεία με τη βοήθεια των οποίων είναι δυνατόν να αφαιρεθούν μορφώματα από την ενδομητρική κοιλότητα. Έτσι ο ιατρός δύναται να έχει εικόνα των κινήσεών του εντός της μήτρας και να επιβεβαιώσει, αν το όποιο μόρφωμα αφαιρέθηκε επιτυχώς.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
