Τι είναι η επισκληρίδιος αναισθησία;
Τα φάρμακα της επισκληρίδιου αναισθησίας χορηγούνται δια λεπτού σωλήνα, ο οποίος τοποθετείται από τον αναισθησιολόγο στην σπονδυλική στήλη της γυναίκας, που πρόκειται να υποβληθεί σε καισαρική τομή. Δια αυτής επιτυγχάνεται αναλγησία μόνο στην περιοχή, που ο γυναικολόγος θα επέμβει, οπότε η γυναίκα δεν αισθάνεται πόνο, αλλά διατηρεί τις αισθήσεις της.
Γιατί πλέον προτιμάται η επισκληρίδιος από τη γενική αναισθησία στην καισαρική τομή;
Η αλήθεια είναι, πως από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα, οπότε και η επισκληρίδιος αναισθησία βρήκε τη θέση της στην πάγια κλινική πρακτική, η χρήση της γενικής αναισθησίας έχει σταδιακά περιοριστεί δραστικά, τουλάχιστον όσον αφορά την καισαρική τομή.
Η γενική αναισθησία επιτυγχάνεται δια της ενδοφλέβιας έγχυσης φαρμακευτικής αγωγής. Με τη χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής αυτής η ασθενής χάνει τις αισθήσεις της και παραμένει στην κατάσταση αυτήν καθ’ όλη τη διάρκεια της επέμβασης.
Μία από τις ανησυχίες, που σχετίζονται με τη χορήγηση γενικής αναισθησίας γενικότερα είναι η πρόκληση εμέτου κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ειδικά αν το στομάχι της ασθενούς δεν είναι τελείως άδειο.
Η γυναίκα ενδέχεται να εισροφήσει τον έμετο, ο οποίος εισερχόμενος στους πνεύμονες μπορεί να προκαλέσει σε αυτούς φλεγμονή, που ονομάζεται πνευμονία από εισρόφηση. Η επιπλοκή αυτή θεωρείται μεν σοβαρή, αλλά εξαιρετικά σπάνια, ενώ είναι δυνατόν να την προλάβουμε δια της χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής και δια της διασωλήνωσης της ασθενούς (όσο η ασθενής κοιμάται εισάγεται στον αναπνευστικό σωλήνα – λάρυγγας και τραχεία – σωλήνας μέσω του οποίου αναπνέει).
Το άλλο θέμα, που μας απασχολεί, είναι πως το χορηγούμενο δια ενδοφλέβιας έγχυσης αναισθητικό εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος της μητέρας και ενδέχεται μέσω του πλακούντα να φθάσει στο μωρό.
Για το λόγο αυτόν πιθανολογείται, πως τα μωράκια, που γεννιούνται με καισαρική τομή, η μητέρα των οποίων έλαβε γενική αναισθησία, έχουν ελαφρά υψηλότερες πιθανότητες να χρειαστούν παροχή οξυγόνου αμέσως μετά τον τοκετό, όπως κατέδειξε και μελέτη του 1995. Οι συντάκτες της συγκεκριμένης μελέτης ανέφεραν, πως τελικά τα μωράκια, που χρειάστηκαν αυτήν την επιπλέον «βοήθεια», δεν παρουσίαζαν ουσιώδη παθολογικά σημεία κατά τη βασική νευρολογική εκτίμηση, στην οποία υποβάλλονται ούτως ή άλλως όλα τα νεογνά.
Δηλαδή η γενική αναισθησία δεν έχει πλέον καμία θέση στην καισαρική τομή;
Αν και η χρήση της γενικής αναισθησίας είναι πλέον σαφώς περιορισμένη, αυτό δεν σημαίνει, πως δεν υπάρχουν και περιπτώσεις, στις οποίες αυτή είναι προτιμητέα.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι:
• η επείγουσα καισαρική τομή. Η επισκληρίδιος αναισθησία δεν «ενεργεί» άμεσα, αφού χρειάζονται περίπου 10 λεπτά για την εισαγωγή του καθετήρα αναλγησίας από τον αναισθησιολόγο, ώστε να αρχίσει η χορήγηση του φαρμάκου. Από το σημείο αυτό κι έπειτα απαιτούνται άλλα 10 έως 20 λεπτά, προκειμένου το αναισθητικό να δράσει και να ξεκινήσει η καισαρική τομή. Επομένως, αν το μωρό δείχνει σοβαρά σημεία δυσχέρειας, τότε δεν έχουμε καιρό να περιμένουμε να γίνει επισκληρίδιος αναισθησία.
• η λήψη αντιπηκτικής αγωγής από τη μητέρα. Αν η μητέρα βρίσκεται υπό αντιπηκτική αγωγή και το μεσοδιάστημα μεταξύ της λήψης της τελευταίας δόσης και της έναρξης της καισαρικής τομής είναι υπερβολικά βραχύ, τότε η επισκληρίδιος αναισθησία αντενδείκνυται.
• η αποτυχία της επισκληρίδιου αναισθησίας. Υπάρχουν περιπτώσεις, που οι προσπάθειες τοποθέτησης στη σπονδυλική στήλη του ειδικού λεπτού σωλήνα (καθετήρα), δια του οποίου χορηγείται η επισκληρίδιος αναισθησία αποτυγχάνουν. Μία μελέτη του 2004 κατέγραψε πως ποσοστό 1,2% των γυναικών, στις οποίες γίνεται προσπάθεια τοποθέτησης καθετήρα επισκληριδίου εν όψει καισαρικής τομής, χρήζουν τελικά γενικής αναισθησίας. Συχνά η αποτυχία της τοποθέτησης καθετήρα επισκληρίδιου αναισθησίας σχετίζεται με «προβληματική» ανατομία της σπονδυλικής στήλης της μέλλουσας μαμάς.
• χειρουργικές επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη, ενδέχεται να αποτρέψουν τον αναισθησιολόγο από την επιλογή της επισκληρίδιου αναισθησίας.
• η επιθυμία της γυναίκας. Κατά τη διάρκεια της καισαρικής τομής υπό επισκληρίδιο αναισθησία η γυναίκα ναι μεν δεν πονάει, αλλά είναι ξύπνια. Υπάρχουν γυναίκες, η ψυχολογία των οποίων επιβαρύνεται σημαντικά από το περιβάλλον του χειρουργείου. Μάλιστα κάποιες από αυτές αναφέρουν συμπτώματα όμοια με αυτά του μετατραυματικού stress. Η γυναίκες αυτές είναι πιθανό να αρνηθούν να υποβληθούν σε καισαρική τομή υπό επισκληρίδιο αναισθησία, ειδικά αν είχαν μία «μη ικανοποιητική» εμπειρία από παλαιότερη καισαρική τομή.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
