Σε ποια φάση του κύκλου συνιστάται ιδανικά να υποβάλλεται μία γυναίκα σε test Παπανικολάου;
Σύμφωνα με τις οδηγίες του αυστραλιανού κρατικού οργανισμού Ίδρυμα για τον Καρκίνο της Νέας Νότιας Ουαλίας (Cancer Institute – New South Whales/ Cancer Institute NSW) η ιδανικότερη φάση του κύκλου, για να υποβληθεί μία γυναίκα σε test Παπανικολάου είναι το μέσον του κύκλου και συγκεκριμένα μεταξύ της 9ης και της 20ης ημέρας του κύκλου. Σαν 1η ημέρα λαμβάνεται η πρώτη ημέρα, που θα δείτε αίμα.
Εντούτοις, το test Παπανικολάου είναι αξιόπιστο αν ληφθεί κατ’ ουσίαν σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου, αρκεί να έχουν περάσει τουλάχιστον 5 ημέρες, από την τελευταία ημέρα της περιόδου σας. Επομένως, αν έχετε προγραμματίσει ραντεβού με τον ιατρό σας και εντωμεταξύ ξεκινήσει η περίοδος, καλό θα ήταν να τον καλέσετε, διότι ενδέχεται να σας συστήσει να το αλλάξετε, αφού το αίμα της περιόδου ενδέχεται να καταστήσει το δείγμα, που θα ληφθεί λιγότερο αξιόπιστο.
Αν έχετε ασταθή κύκλο και δεν μπορείτε να υπολογίσετε με ακρίβεια πότε θα είναι οι «ιδανικές» ημέρες, για λήψη του test Παπανικολάου, τότε αρκεί να περιμένετε να ξεκινήσει η περίοδός σας και να κλείσετε το ραντεβού σας περίπου 5 ημέρες μετά από την αναμενόμενη ημέρα λήξης της έμμηνου ρύσης.
Όσον αφορά τις γυναίκες, που έχουν μπει στην εμμηνόπαυση, το test Παπανικολάου είναι αξιόπιστο οποτεδήποτε και αν γίνει.
Πώς θα πρέπει να προετοιμαστώ εν όψει του ραντεβού μου για test Παπανικολάου;
Καταρχάς, προγραμματίστε το ραντεβού σας κατά τον ιδανικότερο δυνατό τρόπο σε σχέση με την περίοδό σας
Επιπροσθέτως, για τουλάχιστον δύο ημέρες πριν από το test Παπανικολάου αποφύγετε:
• τη σεξουαλική επαφή
• τις κολπικές πλύσεις (καλόν είναι να αποφεύγονται τουλάχιστον τις 3 προηγούμενες ημέρες)
• τη χρήση ενδοκολπικών αλοιφών, υποθέτων και γελών (gels)
• ταμπόν
Όλοι αυτοί οι παράγοντες ενδέχεται να «ξεπλύνουν» τα κύτταρα, που ο ιατρός θέλει να συλλέξει κατά το test Παπανικολάου και έτσι μειώνεται η αξιοπιστία της εξέτασης.
Ποιος είναι ο εξοπλισμός, που χρησιμοποιεί ο ιατρός;
Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει ο ιατρός είναι:
1) κολποδιαστολέας (βλ. εικόνα 1): πρόκειται για ένα πλαστικό εργαλείο, που έχει δύο σκέλη («ποδαράκια), είναι μίας χρήσης και ο ιατρός το εισάγει μέσα στον κόλπο, προκειμένου να μπορέσει να δει τον τράχηλο. Υπάρχουν 3 μεγέθη κολποδιαστολέων και ο ιατρός επιλέγει το κατάλληλο για την κάθε γυναίκα. Υπάρχουν και μεταλλικοί κολποδιαστολείς, οι οποίοι αποστειρώνονται μετά από κάθε χρήση.
2) μία ψήκτρα (βουρτσάκι) και μία ή δύο ξύλινες σπάτουλες Aylesbury (βλ. εικόνα 2): με αυτά τα εργαλεία ο ιατρός θα συλλέξει το προς εξέταση δείγμα από τον τράχηλο και τον κόλπο.
3) Μία ή δύο αντικειμενοφόρες πλάκες (βλ. εικόνα 3) πρόκειται για μικρά παραλληλόγραμμα υάλινα πλακίδια, πάνω στα οποία απλώνεται το συλλεχθέν δείγμα.
4) Spray μονιμοποίησης του δείγματος: πρόκειται για ένα spray, με το οποίο ψεκάζεται το δείγμα, ώστε να «μονιμοποιηθεί», δηλαδή να προστατευθεί έως ότου παραδοθεί στον κυτταρολόγο προς εξέταση.
Ποια είναι η διαδικασία λήψης του test Παπανικολάου;
1) Πριν την έναρξη της διαδικασίας θα σας ζητηθεί να ουρήσετε, ώστε να κενώσετε την ουροδόχο κύστη σας, διότι όταν αυτή είναι γεμάτη, ενδέχεται να προκληθεί δυσφορία κατά την εισαγωγή του κολποδιαστολέα στον κόλπο.
2) Θα αφαιρέσετε το κάτω ένδυμα (παντελόνι ή φούστα) και το εσώρουχο και θα φορέσετε τη φούστα μίας χρήσης, που θα σας δοθεί.
3) Θα ανεβείτε στη γυναικολογική καρέκλα (το «επίσημο» όνομα είναι «μαιευτική δίφρος»). Πρόκειται για μία καρέκλα, που έχει στηρίγματα για τα πόδια σας, ώστε αυτά να παραμείνουν ανοικτά κατά τη διάρκεια της εξέτασης και ο ιατρός να μπορέσει να εξετάσει τον κόλπο σας. Η θέση, που λαμβάνετε κατά τη λήψη του test Παπανικολάου ονομάζεται θέση λιθοτομής (βλ. εικόνα 4).
4) Ο ιατρός εισάγει τον κολποδιαστολέα εντός του κόλπου με αργές και σταθερές κινήσεις και ανοίγει τα σκέλη του κολποδιαστολέα, έως ότου μπορέσει να δει τον τράχηλο της μήτρας.
5) Με την ξύλινη σπάτουλα ο ιατρός ακουμπά και ξέει («ξύνει») απαλά το τοίχωμα του κόλπου και το εξωτερικό μέρος του τραχήλου της μήτρας. Ο ιστός, που κατά τον τρόπο αυτό λαμβάνεται ονομάζεται επίχρισμα και απλώνεται πάνω στις αντικειμενοφόρες πλάκες και μονιμοποιείται άμεσα με το ειδικό spray.
6) Ο ιατρός εισάγει την ψήκτρα εντός του αυλού του τραχήλου (βλ. εικόνα 5) και τη γυρίζει απαλά, ώστε να λάβει επίχρισμα και από το σημείο αυτό, το οποίο εν συνεχεία απλώνεται στην αντικειμενοφόρο πλάκα και μονιμοποιείται.
7) Βγαίνει ο κολποδιαστολέας και η διαδικασία λήψης επιχρίσματος για κυτταρολογική εξέταση με χρώση κατά Παπανικολάου (έτσι είναι ο πλήρης όρος, που περιγράφει την εξέταση) τελειώνει εδώ. Η όλη διαδικασία διαρκεί συνήθως 2 με 5 λεπτά.
8) Οι αντικειμενοφόρες πλάκες αποστέλλονται στον ειδικό κυτταρολόγο, ο οποίος τις εξετάζει κάτω από το μικροσκόπιο.
Θα πονέσω κατά τη λήψη του test Παπανικολάου;
Η λήψη του test Παπανικολάου είναι κατά κανόνα μία ανώδυνη διαδικασία.
Κάποιες γυναίκες, ειδικά αν πρόκειται για την πρώτη φορά, που υποβάλλονται στη διαδικασία αυτή, ίσως να αισθανθούν κάποια μικρή δυσφορία κατά την εισαγωγή του κολποδιαστολέα. Η δυσφορία αυτή συνήθως περιγράφεται σαν πίεση χαμηλά στην κοιλιά, η οποία όμως υποχωρεί, αν απλά μειωθεί η ταχύτητα εισόδου του εργαλείου στον κόλπο.
Ίσως κάποια στιγμή, ο ιατρός σας ζητήσει να βήξετε. Με το χειρισμό αυτό διευκολύνεται σε κάποιες περιπτώσεις η «αποκάλυψη» του τραχήλου.
Πολλές γυναίκες περιγράφουν μία «περίεργη» αίσθηση, που μοιάζει με «ανατριχίλα», όταν ο ιατρός εισάγει την ψήκτρα εντός του αυλού του τραχήλου. Όμως σπάνια η αίσθηση αυτή είναι πραγματικά ενοχλητική και σε καμία περίπτωση δεν διαρκεί για περισσότερα από λίγα δευτερόλεπτα.
Ενόχληση κατά τη διαδικασία λήψης του επιχρίσματος συχνά αναφέρουν οι γυναίκες, που – λόγω εμμηνόπαυσης – εμφανίζουν κολπική ξηρότητα. Δυστυχώς, η χρήση γέλης (gel) κατά την εισαγωγή του κολποδιαστολέα είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενη. Η χρήση τέτοιου σκευάσματος ενδεχομένως να «ξεπλύνει» τα κύτταρα του επιχρίσματος, οπότε και η αξιοπιστία της εξέτασης θα μειωθεί. Σε κάθε περίπτωση η ενόχληση αυτή μπορεί να μειωθεί, αν υποβληθείτε σε θεραπεία αναγέννησης κόλπου με Εστιασμένους Υπερήχους Υψηλής Έντασης (High Intensity Focused Ultrasound – HIFU).
Έχει προταθεί, πως, τουλάχιστον όταν το επίχρισμα λαμβάνεται από γυναίκες με έντονο πρόβλημα ατροφίας, καλό θα ήταν ο κολποδιαστολέας να βρέχεται ελαφρώς στην αρχή της διαδικασίας. Όμως είναι αμφίβολο το κατά πόσον το σύστημα αυτό όντως ανακουφίζει τη γυναίκα, ενώ σε κάθε περίπτωση υφίσταται το ενδεχόμενο έκπλυσης («ξεπλύματος») των κυττάρων, που ο κυτταρολόγος θέλει να εξετάσει. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας, πως κατά κανόνα το επίχρισμα, που λαμβάνεται από γυναίκες με έντονη ατροφία του κόλπου, περιέχει και μικρότερο αριθμό κυττάρων, καταλαβαίνουμε αυτούς, που εγείρουν αντιρρήσεις ως προς την πρακτική αυτή.
Θα έχω αίμα μετά;
Δεν είναι σπάνιο μετά τη λήψη test Παπανικολάου να δείτε μία – δύο σταγόνες αίμα στο εσώρουχο. Αυτό κατά κανόνα δεν συνδέεται με κάποια παθολογία, απλά προκλήθηκε ένας μικρός ερεθισμός κατά την εισαγωγή της ψήκτρας στον αυλό του τραχήλου. Η όποια κολπική αιμόρροια είναι μικρή και δεν διαρκεί περισσότερο από μία με δύο ημέρες. Σε κάθε περίπτωση, καλόν είναι μετά από το test Παπανικολάου να φορέσετε ένα σερβιετάκι, για να μην λερώσετε το εσώρουχό σας.
Τι είναι το Παπανικολάου υγρής φάσης;
Πρόκειται για μια νεώτερη μέθοδο συντήρησης του ληφθέντος επιχρίσματος.
Το επίχρισμα λαμβάνεται με μία ειδική ψήκτρα (βλ. εικόνα 6) και αντί να απλωθεί σε μία αντικειμενοφόρο πλάκα, διαλύεται σε ένα φιαλίδιο, που περιέχει ειδικό συντηρητικό υγρό. Το διάλυμα αυτό υπόκειται σε ειδική επεξεργασία, ώστε τα κύτταρα, που περιέχει, γίνονται πιο ευδιάκριτα, αφού κατά τη διαδικασία αυτή αφαιρείται η όποια βλέννη ή αίμα.
Η «καθαρότερη» εικόνα, που προσφέρεται στον κυτταρολόγο φαίνεται, πως αυξάνει κατά τι την ακρίβεια της διάγνωσης. Εντούτοις, η εξέταση αυτή έχει ελαφρώς αυξημένο κόστος σε σχέση με τον «παραδοσιακό» τρόπο επεξεργασίας του δείγματος, ο οποίος σε κάθε περίπτωση παρέχει απολύτως αξιόπιστα αποτελέσματα.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
εικόνα κολποδιαστολέα: Saltanat [Public domain]
εικόνα αντικειμενοφόρου πλάκας: Zephyris [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)]
