Τι ονομάζουμε υδροσάλπιγγα;
Ο όρος υδροσάλπιγγα είναι σύνθετος και προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων «ύδωρ» (=νερό) και σάλπιγγα. Με τον όρο αυτό περιγράφεται μία κλινική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από τη συλλογή υγρού εντός μίας ή αμφοτέρων των σαλπίγγων, λόγω απόφραξης του κοιλιακού στομίου.
Η συλλογή υγρού εντός της σάλπιγγας έχει ως αποτέλεσμα αυτή να λάβει χαρακτηριστική μορφή, η οποία μοιάζει με λουκάνικο. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε την εκδήλωση υδροσάλπιγγας στη δεξιά σάλπιγγα, όπου φαίνεται η χαρακτηριστική διαφορά στη διάμετρο της σάλπιγγας αυτής σε σύγκριση με την αριστερή.
Γιατί εμφανίζεται σε μερικές γυναίκες υδροσάλπιγγα;
Η απόφραξη του κοιλιακού στομίου της σάλπιγγας, η οποία οδηγεί στη συλλογή υγρού εντός αυτής και στην εμφάνιση υδροσάλπιγγας μπορεί να οφείλεται σε:
• Φλεγμονές στης σάλπιγγας, που συνδέονται με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως είναι η λοίμωξη από Χλαμύδια και η Γονόρροια
• Φλεγμονές της περιοχής της κοιλιάς, όπως είναι η ρήξη σκωληκοειδούς απόφυσης
• Συσσώρευση στην περιοχή ενδομητριωσικού ιστού.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υδροσάλπιγγας;
Η κατάσταση αυτή είναι σε μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων ασυμπτωματική. Υπάρχουν και περιπτώσεις, που η γυναίκα αναφέρει αβληχρά (= ελαφρά) συμπτώματα, όπως άλγος στο υπογάστριο (= χαμηλά στην κοιλιά) ή την εκροή εκ του κόλπου αυξημένης ποσότητας υγρού. Τέτοια συμπτώματα όμως είναι όπως λέμε «μη ειδικά», δηλαδή δεν απαντώνται μόνο στην περίπτωση υδροσάλπιγγας, αλλά σε διάφορες καταστάσεις. Έτσι η διάγνωση της κατάστασης αυτής δεν εδράζεται πάνω στη συμπτωματολογία.
Συνήθως, η διάγνωση της υδροσάλπιγγας γίνεται, αφού μία γυναίκα απευθυνθεί στον ιατρό της, διότι αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας.
Πόσο συχνή είναι η υδροσάλπιγγα;
Έχει υπολογιστεί, πως μεταξύ των γυναικών, που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, το ποσοστό αυτών, που εμφανίζει υδροσάλπιγγα αγγίζει και το 30%.
Πώς γίνεται η διάγνωση της υδροσάλπιγγας;
• Με τον υπερηχογραφικό έλεγχο. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι σάλπιγγες δεν είναι ορατές με το κολπικό υπερηχογράφημα. Στην περίπτωση υδροσάλπιγγας όμως, είναι δυνατό αυτές να εμφανίσουν την παρακάτω εικόνα. Βέβαια εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε, πως με τον υπερηχογράφο μπορούμε να εντοπίσουμε μόνο «βαρύτερες» περιπτώσεις υδροσάλπιγγας, ενώ «ελαφρύτερες» περιπτώσεις, στις οποίες η αύξηση του μεγέθους των σαλπίγγων είναι περιορισμένη, ενδέχεται να μην εντοπισθούν με την εξέταση αυτή. Έτσι αν με τον υπερηχογραφικό έλεγχο δεν εντοπισθεί υδροσάλπιγγα, η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να αποκλεισθεί, ενώ αν εντοπισθεί, τότε μάλλον η κατάσταση είναι αρκετά προχωρημένη.
• Με την υστεροσαλπιγγογραφία. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει την έγχυση εντός της ενδομητρικής κοιλότητας δια του τραχήλου της μήτρας διαλύματος, το οποίο «φαίνεται» στην ακτινογραφία και στη λήψη διαδοχικών ακτινογραφιών της περιοχής της λεκάνης, ώστε να εξετασθεί η «πορεία» του διαλύματος αυτού. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το διάλυμα αυτό «γεμίζει» την ενδομητρική κοιλότητα, εισέρχεται στις σάλπιγγες δια των μητριαίων στομίων τους και τέλος «αδειάζει» δια των κοιλιακών στομίων στην κοιλιά, από όπου και απορροφάται χωρίς να δημιουργήσει πρόβλημα. Αν το κοιλιακό στόμιο μίας ή αμφοτέρων των σαλπίγγων είναι αποφραγμένο, τότε εμφανίζεται η εικόνα υδροσάλπιγγας (βλ. εικόνα).
• Με τη λαπαροσκόπηση. Πρόκειται για μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας ο ιατρός μέσω μικρών οπών στο κοιλιακό τοίχωμα εισάγει εντός της κοιλιάς μία κάμερα και ειδικά χειρουργικά εργαλεία. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης είναι δυνατόν δια του τραχηλικού στομίου να γίνει έγχυση έγχρωμου υγρού εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και ο ιατρός να μπορέσει να δει, αν το υγρό αυτό διέρχεται από τα κοιλιακά σαλπιγγικά στόμια και να εξετάσει, αν υφίσταται διόγκωση των σαλπίγγων χαρακτηριστική της υδροσάλπιγγας.
Πώς η υδροσάλπιγγα επηρεάζει τη γονιμότητα της γυναίκας;
Η υδροσάλπιγγα συνδέεται με την απόφραξη του κοιλιακού σαλπιγγικού στομίου. Επομένως, παρεμποδίζεται η συνάντηση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο, η οποία λαμβάνει χώρα μέσα στη σάλπιγγα και έτσι παρεμποδίζεται η γονιμοποίηση του ωαρίου στη νοσούσα τουλάχιστον σάλπιγγα.
Φαίνεται όμως, πως ακόμα και αν επιτευχθεί γονιμοποίηση παρουσία υδροσάλπιγγας (για παράδειγμα, αν η μία σάλπιγγα νοσεί και η γονιμοποίηση πραγματοποιηθεί από την υγιή σάλπιγγα), οι πιθανότητες η κύηση να τελεσφορήσει και να πάρει η γυναίκα παιδί στην αγκαλιά, είναι μειωμένες.
Δεν γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα, γιατί συμβαίνει αυτό. Ωστόσο έχουν διατυπωθεί κάποιες θεωρίες, οι οποίες βασίζονται στην πιθανότητα «παλινδρόμησης» του υγρού, που εντοπίζεται στις σάλπιγγες, που νοσούν, μέσω των μητριαίων σαλπιγγικών στομίων, εντός της ενδομητρικής κοιλότητας. Το υγρό αυτό ενδέχεται να παρεμποδίζει την πρόοδο της κύησης με τους παρακάτω μηχανισμούς:
• Είναι τοξικό για το έμβρυο, είναι – όπως λέμε – εμβρυοτοξικό
• Αλλάζει τις ιδιότητες του ενδομητρίου (του ιστού, που καλύπτει εσωτερικά την ενδομητρική κοιλότητα, στον οποίο θα εμφυτευθεί και το έμβρυο) και το καθιστά «αφιλόξενο»
• Το υγρό αυτό εισέρχεται με ταχύτητα στην ενδομητρική κοιλότητα μέσω του μητριαίου σαλπιγγικού στομίου «ξεπλένοντας» το έμβρυο, δηλαδή το «παρασύρει» με τη ροή του και δεν επιτρέπει την επιτυχή εμφύτευσή του.
Πώς αντιμετωπίζεται η υπογονιμότητα, που οφείλεται σε υδροσάλπιγγα;
Η ύπαρξη υδροσάλπιγγας σε καμίαν περίπτωση δεν αποκλείει την πιθανότητα να αποκτήσετε παιδί!
Η ύπαρξη όμως της υδροσάλπιγγας πέραν των εμποδίων, που θέτει όσον αφορά τη γονιμοποίηση, φαίνεται, όπως είδαμε, πως συνδέεται και με σαφή μείωση των πιθανοτήτων εμφύτευσης του εμβρύου.
Για το λόγο αυτό συνιστάται η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής πριν από οποιαδήποτε προσπάθεια επίτευξης εγκυμοσύνης.
Πλέον η υδροσάλπιγγα αντιμετωπίζεται κατά κύριο λόγο με τη λαπαροσκοπική αφαίρεση των νοσούντων σαλπίγγων.
Από τα επιστημονικά δεδομένα φαίνεται, πως αν μία γυναίκα υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση πριν αφαιρεθούν λαπαροσκοπικά οι σάλπιγγες, που εμφανίζονται διογκωμένες, λόγω υδροσάλπιγγας, οι πιθανότητες επιτυχίας της διαδικασίας μειώνονται δραματικά.
Φυσικά εδώ πρέπει να τονίσουμε, πως αν και οι δύο σάλπιγγες νοσούν, η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μονόδρομος μετά από τη λαπαροσκοπική τους αφαίρεση. Με την εξωσωματική γονιμοποίηση «παρακάμπτεται» το εμπόδιο των σαλπίγγων.
Αν μόνον η μία σάλπιγγα νοσεί, τότε – πάντα μετά τη λαπαροσκοπική της αφαίρεση – δεν αποκλείεται η γυναίκα να καταφέρει να αποκτήσει παιδί και με σπερματέγχυση, αφού η μέθοδος αυτή έχει ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας, ακόμα και με μία διαβατή σάλπιγγα. Έτσι στην περίπτωση αυτή ίσως να ήταν χρήσιμο να αξιολογηθεί η πιθανότητα να δοκιμαστεί η σπερματέγχυση σαν πρώτη μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Φυσικά, αν η σπερματέγχυση αποτύχει, τότε η μόνη εναλλακτική είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
