Τι είναι οι Σάλπιγγες και ποια η σημασία τους για τη γονιμότητα της γυναίκας;
Οι Σάλπιγγες είναι δύο σωλήνες, που βρίσκονται εκατέρωθεν της μήτρας (βλ. εικόνα). Έχουμε την αριστερή και τη δεξιά Σάλπιγγα. Το ένα άκρο της κάθε Σάλπιγγας είναι ελεύθερο μέσα την κοιλιά και κατά κανόνα βρίσκεται πλησίον της σύστοιχης ωοθήκης (η αριστερή σάλπιγγα είναι κοντά στην αριστερή ωοθήκη και η δεξιά σάλπιγγα είναι κοντά στη δεξιά ωοθήκη) και ονομάζεται κοιλιακό στόμιο. Το άλλο άκρο της Σάλπιγγας ονομάζεται μητριαίο στόμιο και καταλήγει εντός της ενδομητρικής κοιλότητας.
Μετά την ωοθυλακιορρηξία, το απελευθερωθέν ωάριο εισέρχεται εντός του αυλού της πλησιέστερης (συνήθως) σάλπιγγας δια του κοιλιακού της στομίου. Έτσι, αν επί παραδείγματι ωοθυλακιορρηξία έχουμε στο συγκεκριμένο κύκλο στη δεξιά ωοθήκη, το ωάριο θα εισέλθει εντός της δεξιάς σάλπιγγας (έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως υφίσταται ενδεχόμενο, ένα ωάριο, το οποίο απελευθερώνεται λόγου χάρη από την αριστερή ωοθήκη, να εισέρχεται εντός της δεξιάς σάλπιγγας και το αντίστροφο).
Αν η γυναίκα έχει έρθει σε ερωτική επαφή κατά τις γόνιμες ημέρες της, η οποία συνοδεύτηκε από εκσπερμάτωση εντός του κόλπου, τότε σπερματοζωάρια είναι πιθανό να έχουν εισέλθει δια του τραχήλου εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και στη συνέχεια στις σάλπιγγες δια των μητριαίων σαλπιγγικών στομίων.
Κατά συνέπεια το ωάριο θα συναντήσει εντός των σαλπίγγων (κοντά στο κοιλιακό στόμιο) ζωντανά σπερματοζωάρια και ενδέχεται να επέλθει η γονιμοποίησή του.
Από τη σύντομη αυτή περιγραφή γίνεται κατανοητό, πως, προκειμένου να επιτευχθεί γονιμοποίηση του ωαρίου, είναι απαραίτητο οι σάλπιγγες να είναι – όπως λέμε – διαβατές, δηλαδή «ανοικτές». Ειδάλλως, η «συνάντηση» του ωαρίου με το σπερματοζωάριο, η οποία είναι αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη γονιμοποίησης, δεν είναι δυνατόν να συμβεί.
Τι σημαίνει περίδεση των σαλπίγγων;
Όταν ο όρος περίδεση αναφέρεται στις σάλπιγγες, τότε περιγράφει το «δέσιμο» των σαλπίγγων. Δια της επέμβασης αυτής οι σάλπιγγες καθίστανται πλέον μη διαβατές. Έτσι παρεμποδίζεται η κίνηση των σπερματοζωαρίων προς το κοιλιακό άκρο της σάλπιγγας και «αποτρέπεται» η συνάντησή τους με το απελευθερωθέν από την ωοθήκη ωάριο, οπότε και η γονιμοποίηση καθίσταται αδύνατη.
Ο όρος «απολίνωση» είναι συνώνυμος με τον όρο περίδεση.
Πώς γίνεται η περίδεση των σαλπίγγων;
Η περίδεση των σαλπίγγων μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια μίας καισαρικής τομής κατόπιν αιτήματος της γυναίκας.
Η επέμβαση αυτή όμως μπορεί να γίνει και δια λαπαροσκόπησης. Στην περίπτωση αυτή, αν έχει προηγηθεί τοκετός, συνιστάται συνήθως η αναμονή 3 με 4 μηνών, ώστε η μήτρα να επανέλθει στο αρχικό της μέγεθος και η σάλπιγγες να καταστούν τεχνικά ευκολότερα προσβάσιμες από το χειρουργό.
Στην παρακάτω εικόνα περιγράφονται σχηματικά συνήθεις τεχνικές απολίνωσης των σαλπίγγων.
1. Ο χειρουργός δημιουργεί μία αγκύλη της σάλπιγγας και περισφίγγει τη βάση της με ράμμα. Πρόκειται για τη μέθοδο Madlener (α), η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1919, αλλά έχει πλέον πρακτικά εγκαταλειφθεί, λόγω του υψηλού ποσοστού αποτυχίας της, το οποίο ανήρχετο στο 7%. Αντίθετα, προτιμητέα είναι η εκτομή του τμήματος της αγκύλης, που βρίσκεται πάνω από το ράμμα. Πρόκειται για τη μέθοδο Pomeroy (β), η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1930 και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα, αφού έχει εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά αποτυχίας (μεταξύ του 1 και 4 ανά 1000 περιστατικά).
2. Ο χειρουργός αποκόπτει τμήμα της σάλπιγγας και καυτηριάζει τα ελεύθερα άκρα
3. Ο χειρουργός αποκόπτει τμήμα της σάλπιγγας και περιδένει (απολινώνει) τα ελεύθερα άκρα είτε με ράμμα (α), είτε με σφιγκτήρα (β). Ο σφιγκτήρας (clip), που χρησιμοποιείται μοιάζει με ένα μικρό «μανταλάκι». Συχνά τέτοιοι σφιγκτήρες χρησιμοποιούνται στα πλαίσια λαπαροσκοπικής απολίνωσης των σαλπίγγων.
Σήμερα υφίσταται και η επιλογή της απόφραξης των σαλπίγγων δια υστεροσκόπησης. Είναι μία επέμβαση, που γίνεται συνήθως υπό ελαφρά αναισθησία (μέθη). Ο ιατρός εισάγει εντός της ενδομητρικής κοιλότητας μικρές συσκευές (π.χ. Essure), οι οποίες τοποθετούνται στο σαλπιγγικό στόμιο και το αποφράσσουν.
Πώς θα αναρρώσω μετά από την περίδεση των σαλπίγγων;
Αν η επέμβαση εκτελεστεί στα πλαίσια καισαρικής τομής, τότε δεν θα επηρεαστεί ουσιωδώς η ανάρρωσή σας μετά το χειρουργείο. Αν η επέμβαση εκτελεστεί δια της λαπαροσκόπησης, τότε είναι δυνατόν να επιστρέψετε στο σπίτι σας ακόμα και αυθημερόν και στις ασχολίες σας εντός λίγων ημερών.
Η λαπαροσκοπική επέμβαση έχει επιπλοκές;
Σε γενικές γραμμές θεωρείται μία ασφαλής επέμβαση. Εντούτοις, έχουν περιγραφεί επιπλοκές όπως:
• Τραυματισμός του εντέρου
• Τραυματισμός της ουροδόχου κύστης
• Τραυματισμός αγγείων
Οι επιπλοκές αυτές είναι μάλλον σπάνιες και αντιμετωπίσιμες.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της περίδεσης των σαλπίγγων;
1. Είναι μόνιμη
2. Τα ποσοστά αποτυχίας της μεθόδου αυτής είναι εξαιρετικά χαμηλά, αφού μόλις 1 στις 200 γυναίκες (δηλαδή ποσοστό 0.5% των γυναικών) ενδέχεται να μείνει έγκυος μετά από την επέμβαση αυτή. Οι πιθανότητες αποτυχίας δε αυξάνονται, όσο νεώτερη είναι η γυναίκα κατά την υποβολή της στην επέμβαση αυτή.
3. Δεν επηρεάζει της ορμόνες σας, ούτε φέρνει την εμμηνόπαυση πιο κοντά. Η περίοδός σας έρχεται κανονικά και ο κύκλος σας δεν επηρεάζεται.
4. Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα ούτε εσείς, ούτε και ο σύντροφός σας. Δεν χρειάζεται να σκέφτεστε αν πήρατε το αντισυλληπτικό, να προσπαθείτε να θυμηθείτε, αν είστε στις γόνιμες ημέρες σας, ή να ψάχνετε για προφυλακτικό.
5. Ενδέχεται, όπως δείχνουν επιστημονικά στοιχεία, μετά από την επέμβαση αυτή να μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, για λόγους, που μας είναι άγνωστοι.
Ποια είναι τα μειονεκτήματα της περίδεσης των σαλπίγγων;
1. Είναι μόνιμη. Το βασικό πλεονέκτημα της επέμβασης αυτής είναι και ένα εκ των βασικών μειονεκτημάτων της. Θεωρητικά υπάρχουν επεμβάσεις, που μπορούν να αποκαταστήσουν τη διαβατότητα των σαλπίγγων, αλλά οι επεμβάσεις αυτές αφενός έχουν χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, αφετέρου, ακόμα και σε περίπτωση επιτυχίας τους, συνδέονται με υψηλά ποσοστά εξωμήτριας κύησης. Μετά από την περίδεση των σαλπίγγων, ουσιαστικά ο μόνος τρόπος να αποκτήσετε παιδί, αν αλλάξετε γνώμη, είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση.
2. Τα ποσοστά αποτυχίας της περίδεσης σαλπίγγων είναι μεν χαμηλά, αλλά, αν παρ’ ελπίδα μείνετε έγκυος, τότε είναι αυξημένες οι πιθανότητες για εξωμήτρια κύηση.
3. Δεν προστατεύεστε έναντι σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι η Ηπατίτιδα B και C, και το AIDS. Η προστασία από τέτοια νοσήματα προϋποθέτει τη χρήση προφυλακτικού.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
